Duyusal Hassasiyet (Duyusal İşlemleme Güçlüğü)
"Bazı çocuklar dünyayı daha yoğun hisseder. Duyular, onlar için yalnızca bir pencere değil, bazen fırtınadır."
Nedir?
Duyusal hassasiyet, çocuğun çevresinden gelen ses, ışık, dokunma, koku veya hareket gibi uyaranlara aşırı ya da az tepki vermesi durumudur. Beyin, duyusal bilgileri düzenlemekte zorlandığı için çocuk ya uyarana aşırı tepki verir ya da hiç tepki vermez. Bu durum, günlük yaşamı, öğrenmeyi ve sosyal ilişkileri etkileyebilir.
Belirtileri
- Gürültü, ışık veya kalabalıktan rahatsız olma
- Giysi etiketleri, dikişler veya dokulara aşırı duyarlılık
- Belirli yiyecekleri reddetme (seçici yemek)
- Fiziksel temas veya sarılmadan kaçınma
- Beklenmedik seslerde korku, ağlama veya kaçınma davranışları
Neden Önemli?
Duyusal hassasiyet, çocuğun çevreyle rahat etme ve öğrenme becerisini etkiler. Okulda, evde veya sosyal ortamlarda huzursuzluk, dikkat dağınıklığı ve kaygı yaratabilir. Doğru destekle, çocuk duyusal farkındalığını ve uyaranlara uyum sağlama becerisini geliştirebilir.
Duyusal Hassasiyet (Duyusal İşlemleme Güçlüğü)
Duyusal işlemleme güçlüğü, beynin çevreden gelen bilgileri organize etmekte zorlanmasıdır. Bazı çocuklar bu nedenle sesleri, kokuları veya dokuları diğerlerinden çok daha güçlü algılar. Bu durum, çocuğun duygusal tepkilerini, öğrenme sürecini ve sosyal ilişkilerini doğrudan etkileyebilir. Her çocuk farklı bir profilde olabilir: kimi aşırı duyarlıdır, kimi ise çevresel uyarana duyarsız kalabilir. Kids Psikoloji’de süreç, çocuğun duyusal profilini anlamak, günlük yaşamda rahatlamasını sağlamak ve duyusal uyaranlarla güvenli ilişki kurmasını desteklemek üzerine yapılandırılır.
Nedenleri
Duyusal hassasiyetin nedenleri genetik ve nörogelişimsel temellidir. Beyindeki duyusal işleme merkezleri (özellikle limbik sistem) uyarıcılara aşırı duyarlı çalışabilir. Otizm spektrum bozukluğu, DEHB veya prematüre doğum gibi durumlarda daha sık görülür. Aşırı stres, çevresel gürültü ve ebeveynin farkında olmadan yaptığı baskılar duyusal hassasiyeti artırabilir. Her durumda temel neden, çocuğun beynin duyusal filtreleme sisteminin farklı çalışmasıdır.
Etkileri
Duyusal hassasiyet, çocuğun günlük işlevselliğini ve sosyal yaşamını etkileyebilir. Okulda dikkat dağınıklığı, oyunlarda çekingenlik veya uyum zorlukları görülebilir. Sürekli rahatsızlık hissi, duygusal gerginlik ve kaygıyı artırır. Zamanla çocuk, güvenli alanları daraltarak kaçınma davranışları geliştirebilir. Duyusal düzenleme becerileri desteklendiğinde bu döngü kırılır ve çocuk çevresine yeniden güven duymaya başlar.
Pratik Öneriler
- Gürültülü ortamlarda kulak koruyucu veya sessiz köşeler oluşturun.
- Giyim tercihlerinde çocuğun konforuna izin verin.
- Günlük rutinde öngörülebilirlik sağlayın.
- Duyusal oyunlar (kum, su, farklı dokular) ile yavaş yavaş duyusal tolerans geliştirin.
- Fazla uyaranlı ortamlarda mola vermesine fırsat tanıyın.
Ebeveynler ve Öğretmenler için
Aileler Nasıl Davranmalı?
Çocuğun tepkilerini “abartı” olarak değil, gerçek bir rahatsızlık olarak görün.
“Bunda ne var?” demek yerine “Seni rahatsız eden kısmı ne?” diye sorun.
Duyusal ihtiyaçlarını anlayarak ortamı uyarlayın.
Yeni deneyimleri küçük adımlarla tanıtın.
Gerektiğinde duyusal bütünleme terapisti veya psikolog desteği alın.
Öğretmenler Nasıl Davranmalı?
Gürültü veya kalabalık ortamlarda çocuğa sakin alan oluşturun.
Sınıf materyallerini (ışık, ses, doku) mümkünse sade tutun.
Çocuğun duyusal molalarına izin verin.
Aileyle iletişimde kalarak ortak bir destek planı yürütün.
Duyusal farklılıkları “özel ihtiyaç” değil, “özel hissetme biçimi” olarak anlatın.
Nasıl Yardımcı Oluyoruz?
Bilginiz Olsun
Duyusal hassasiyet bir davranış sorunu değil, nörolojik bir farklılıktır.
Her çocuk farklı düzeyde duyusal hassasiyet gösterebilir.
Destekle çocuklar bu hassasiyetle yaşamayı öğrenir, rahatlama sağlar.
Evde ve okulda yapılan küçük düzenlemeler büyük fark yaratır.
Kids Psikoloji’de biz, çocuğun dünyayı güvenle keşfetmesine rehberlik ediyoruz.
Profesyonel Destek İçin İlk Adımı Atın
Kids Psikoloji olarak, çocuğunuzun potansiyelini keşfetmesine yardımcı olmak için buradayız. Uzman ekibimizle tanışmak için bize ulaşın.