Enkoprezis (Dışkı Kaçırma)
"Bazen beden, söylenmeyen duyguların diline dönüşür. Enkoprezis bir davranış değil, bir sinyaldir."
Nedir?
Enkoprezis, 4 yaşını geçmiş bir çocuğun, tuvalet eğitimi tamamlanmasına rağmen dışkısını uygunsuz zaman ve yerlere yapmasıdır. Bu durum genellikle irade eksikliğinden değil, duygusal gerilim, kontrol çatışması veya fizyolojik düzen bozukluğundan kaynaklanır. Çocuk çoğu zaman bu davranışı bilinçli olarak yapmaz; bedeni, duygusal yükü taşımaya başlar.
Belirtileri
- Dışkı kaçırma veya iç çamaşırında kalıntı olması
- Kaka yapmaktan kaçınma, tuvalete gitmeme isteksizliği
- Karın ağrısı, kabızlık, karında şişlik
- Kaka tutma davranışı, tuvalet korkusu
- Utanma, suçluluk veya kaygı hisleri
Neden Önemli?
Enkoprezis, çocuğun hem fiziksel hem duygusal dünyasını etkiler. Zamanında ele alınmazsa, özgüven kaybı, sosyal izolasyon ve kaygı bozuklukları gelişebilir. Aile içi baskı veya utandırma, sorunu çözmek yerine pekiştirir. Erken farkındalık, çocuğun kontrol duygusunu yeniden kazanmasını sağlar.
Enkoprezis (Dışkı Kaçırma)
Enkoprezis; tıbbi bir hastalıktan çok, duygusal ve davranışsal kökenleri olan bir gelişimsel bozukluktur. Çocuğun sindirim sistemi normal çalışmasına rağmen, dışkı tutma veya kaçırma davranışı görülür. Bu durum genellikle kabızlık sonrası bağırsak genişlemesi, tuvalet korkusu, kardeş doğumu, okul uyumu veya ebeveyn baskısı gibi nedenlerle başlar. Zamanla çocuk “kontrolünü kaybetme” hissiyle kendini suçlamaya başlar. Kids Psikoloji’de amaç, hem bedensel hem duygusal kontrolün birlikte yeniden kazanılmasını sağlamaktır.
Nedenleri
Enkoprezisin nedenleri genellikle biyolojik, duygusal ve çevresel etkenlerin birleşimidir. Kronik kabızlık, tuvalet eğitiminde aşırı baskı, ebeveyn ayrılığı, kardeş doğumu gibi faktörler süreci tetikleyebilir. Bazı çocuklar duygusal kontrol kaybını “bedensel” bir şekilde dışa vurur. Aile içinde kontrol çatışmaları veya yüksek beklentiler, dışkı tutma davranışını pekiştirebilir. Bu nedenle enkoprezis, yalnızca sindirim değil, güven ve kontrol temalı bir iletişim sorunu olarak görülmelidir.
Etkileri
Enkoprezis, çocukta derin bir utanma ve özgüven kaybı yaratabilir. Okulda arkadaş ilişkileri bozulur, çocuğun sosyal uyumu zorlaşır. Aile içi stres, baskı ve cezalandırma tutumları davranışı daha da artırır. Uzun vadede kaygı bozuklukları, duygusal gerileme ve sosyal izolasyon görülebilir. Doğru yaklaşımla bu döngü kırılır, çocuk hem bedensel hem duygusal rahatlama yaşar.
Pratik Öneriler
- Ceza vermeyin, utandırmayın.
- Bu durum bilinçli değildir.
- Düzenli tuvalet rutini oluşturun (özellikle yemek sonrası).
- Laksatif ya da lif desteğini doktor önerisiyle düzenleyin.
- Küçük ilerlemeleri fark edip olumlu geri bildirim verin.
- Çocuğun kaygı düzeyini artıracak konuşmalardan kaçının.
Ebeveynler ve Öğretmenler için
Aileler Nasıl Davranmalı?
Kaza sonrası eleştirmek yerine destekleyici olun.
“Artık büyüdün” ya da “utanmıyor musun?” gibi ifadelerden kaçının.
Tuvalet rutini oluştururken baskı değil, güven ortamı sağlayın.
Çocuğun duygularını anlamaya çalışın: “Korkmuş olabilirsin, bu normal.”
Gerektiğinde psikolojik ve pediatrik desteği birlikte planlayın.
Öğretmenler Nasıl Davranmalı?
Çocuğun yaşadığı durumu gizlilikle yönetin, arkadaşlarının önünde bahsetmeyin.
Tuvalet izinlerinde esneklik tanıyın.
Dikkat dağınıklığı veya çekingenlik fark edilirse rehber öğretmenle paylaşın.
Sosyal dışlanmayı önlemek için sınıfta empatiyi güçlendirin.
Aileyle iş birliği içinde süreci destekleyin.
Nasıl Yardımcı Oluyoruz?
Bilginiz Olsun
Enkoprezis genellikle duygusal nedenlerle ortaya çıkar; çocuğunuz suçlu değildir.
Baskı, utandırma veya cezalandırma sorunu derinleştirir.
Çocuğunuzun kontrolü yeniden kazanması için sabır ve güven gerekir.
Aile desteği, tedavinin en etkili parçasıdır.
Kids Psikoloji’de, çocuğun bedeniyle yeniden barış kurmasına rehberlik ediyoruz.
Profesyonel Destek İçin İlk Adımı Atın
Kids Psikoloji olarak, çocuğunuzun potansiyelini keşfetmesine yardımcı olmak için buradayız. Uzman ekibimizle tanışmak için bize ulaşın.