Kayıp, Yas ve Travma
"Bazı duygular konuşulmaz, hissedilir. Kayıp ve yas, çocuğun sessizce büyüdüğü bir iç yolculuktur."
Nedir?
Kayıp, yas ve travma; çocuğun bir sevdiğini, güven kaynağını ya da rutinini kaybetmesiyle oluşan yoğun duygusal sarsılma sürecidir. Bu durum ölüm, boşanma, hastalık, taşınma veya kaza gibi olaylar sonrası ortaya çıkabilir. Çocuk, yaşadığı karmaşık duyguları anlamlandıramadığı için davranış ve duygu düzeyinde değişiklikler gösterebilir.
Belirtileri
- Sürekli hüzün, ağlama, sessizleşme
- Olayı tekrar tekrar anlatma ya da tamamen unutmaya çalışma
- Uyku ve iştah bozuklukları
- Kabuslar, yalnız kalma korkusu
- Olayla ilgisiz görünen öfke veya huzursuzluk
Neden Önemli?
Kayıp ve travma deneyimi, çocuğun güven, aidiyet ve kontrol duygusunu sarsar. Doğru destek verilmediğinde, duygular bastırılır ve ilerleyen yıllarda anksiyete, depresyon, davranış bozukluğu gibi sorunlara dönüşebilir. Çocuğun yas tutma süreci, “unutmak” değil, kabullenmek ve yeniden güven duymayı öğrenmek üzerinedir.
Kayıp, Yas ve Travma
Yas ve travma süreci, çocukların yaşına, kişilik yapısına ve çevresel desteğe göre farklı şekillerde yaşanır. Bazı çocuklar duygularını açıkça ifade ederken, bazıları içe kapanır veya olayı inkâr eder. Travmatik kayıplarda çocuk, “yeniden güvende olma” hissini yitirir. Bu süreçte, çocuğun yaşadığı karmaşık duygular (öfke, suçluluk, korku, özlem) zamanla davranışlara yansıyabilir. Kids Psikoloji’de hedef, çocuğun yaşadığı duygusal sarsıntıyı tanımasına, anlamlandırmasına ve duygusal dayanıklılığını yeniden kazanmasına yardımcı olmaktır.
Nedenleri
Yas ve travmanın nedenleri genellikle ani kayıplar, ayrılıklar veya güvenin sarsıldığı olaylardır. Çocuğun gelişimsel düzeyi, olayı nasıl anlamlandıracağını belirler. Destekleyici bir çevrenin eksikliği, süreci uzatır ve duyguların bastırılmasına neden olur. Ailedeki yas tutma biçimi, çocuğun duygusal modelini doğrudan etkiler. Ebeveynin duygularını tamamen gizlemesi, çocukta “hissetmek yanlış” inancını doğurabilir.
Etkileri
Travma veya kayıp sonrasında çocukta duygusal, bilişsel ve sosyal işlevlerde geçici veya kalıcı etkiler görülebilir. Korku, güvensizlik ve özdeğer kaybı, ilerleyen dönemlerde anksiyete bozukluklarına zemin hazırlar. Bazı çocuklar aşırı uyumlu hale gelirken, bazıları öfke ve kontrol davranışlarına yönelebilir. Doğru terapiyle çocuk duygularını anlamlandırır, yeniden güven ve umut duygusuna bağlanır.
Pratik Öneriler
- “Unut gitsin” demeyin
- duyguların konuşulmasına izin verin. Kaybı somutlaştırın, yaşına uygun açıklamalar yapın. Rutinleri koruyun
- güven duygusunu yeniden inşa eder. Çocuğun sorularını dürüst ama sade yanıtlayın. “Ağlama” yerine “üzgün hissetmen çok normal” gibi kabul edici ifadeler kullanın.
Ebeveynler ve Öğretmenler için
Aileler Nasıl Davranmalı?
Kendi duygularınızı da paylaşın; çocuğun duygularını meşrulaştırır.
Kaybı konuşmaktan kaçınmayın, ama zorlamayın.
Çocuğun suçluluk hissetmesine neden olabilecek cümlelerden uzak durun.
“Artık güçlü ol” yerine “Birlikte atlatacağız” deyin.
Gerekirse profesyonel destek sürecine dahil olun.
Öğretmenler Nasıl Davranmalı?
Çocuğun dikkat dağınıklığı veya dalgınlığını anlayışla karşılayın.
Empatik ve yargısız bir tutum sergileyin.
Travmatik olayları sınıfta gündeme getirmeyin, gizliliğe özen gösterin.
Rehber öğretmenle iletişim kurarak duygusal destek planı oluşturun.
Çocuğa küçük sorumluluklar vererek aidiyet hissini yeniden kazandırın.
Nasıl Yardımcı Oluyoruz?
Bilginiz Olsun
Her çocuk yas sürecini farklı yaşar; “normal” bir yas biçimi yoktur.
Travmanın iyileşmesi, hatırlamamaktan değil, anlamlandırmaktan geçer.
Ebeveynin sakinliği, çocuğun güven duygusunu yeniden kurar.
Zaman, destekle birleştiğinde en güçlü iyileştiricidir.
Kids Psikoloji’de biz, çocukların acıyı anlamlandırıp yeniden umutla bağ kurmalarına rehberlik ediyoruz.
Profesyonel Destek İçin İlk Adımı Atın
Kids Psikoloji olarak, çocuğunuzun potansiyelini keşfetmesine yardımcı olmak için buradayız. Uzman ekibimizle tanışmak için bize ulaşın.